نقش نوارهای سپر ساحلی (Riparian Buffer zone) در کاهش نیتروژن حاصل از کاربری کشاورزی (مطالعه موردی: زمین کشاورزی حاشیه زاینده رود اصفهان)

آلودگی آب‌های سطحی و زیر زمینی توسط نیتروژن و فسفر یکی از دلایل اصلی پدیده یوتریفکاسیون (پر غذایی) و ایجاد امراض مختلف برای انسان‌ها و همچنین آلودگی آب نوشیدنی در بسیاری کشورها شده است. از جمله، کاربری کشاورزی است که آلودگی غیر نقطه‌ای نیتروژن و فسفر حاصل از این کاربری سبب کاهش کیفیت آب رودخانه‌ها و دریاچه‌ها در سراسر جهان گشته است. بنابراین این مطالعه با هدف معرفی سپرهای ساحلی به عنوان یک راهکار موثر در کاهش آلودگی‌های آب و بررسی ساختار و عملکرد آنها در پاکسازی نیتروژن و فسفر به عنوان یکی از آلاینده‌های کشاورزی پرداخته شد، با توجه به‌این امر که تاکنون مطالعات بسیار کمی در کشور در این زمینه صورت گرفته است. به دلیل اهمیت زاینده‌رود به عنوان یکی از رودهای اصلی کشور که حیات منطقه اصفهان به آن وابسته است این رود و زمین‌های کشاورزی آلاینده اطراف آن به عنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب گشت. در ابتدا توسط نرم افزار Google earth حاشیه زاینده‌رود از حیث سپر‌های ساحلی همراه با کاربری کشاورزی که عموما شالیکاری بوده و دارای آلودگی می‌باشند، شناسایی گشته و پس از آن با مطالعات میدانی به کاوش پیرامون ساختار و عملکرد آن پرداخته شد. از جمله ویژگی‌های مهم ساختاری سپرهای ساحلی طول، مساحت، محیط، عرض سپرهای ساحلی و تیپولوژی آن می‌باشد که در عملکرد آنها نقش ویژه‌ای دارند و در این پژوهش مورد مطالعه قرار گرفتند. پس از آن نمونه برداری صورت گرفت. نمونه‌ها در ترانسکت‌های موازی به ترتیب در قسمت اول، وسط و آخر مزرعه و ابتدا و انتهای سپر ساحلی در عمق 30 سانتی متر به پایین برداشت شده و آلودگی نیتروژن و فسفر در آزمایشگاه تعیین گردید. نتایج نشان می‌دهند که سپر‌های ساحلی در پاکسازی نیتروژن و فسفر رویکردی موثر و کارا می‌باشند. به طوری که از ابتدای مزرعه به سمت انتهای سپر ساحلی میزان این دو آلاینده کاهش می‌یابد.